VITAMIN B1 CÓ TÁC DỤNG GÌ? LIỀU DÙNG, TÁC DỤNG PHỤ

Vitamin B1, thiamin, hoặc thiamine, cho phép cơ thể sử dụng carbohydrate làm năng lượng. Nó cần thiết cho quá trình chuyển hóa glucose, và nó đóng một vai trò quan trọng trong chức năng thần kinh, cơ và tim

Vitamin B1 là gì? 

Vitamin B1 còn được gọi là thiamine, là một vitamin B phức tạp. Nó được tìm thấy trong nhiều loại thực phẩm và có vai trò cung cấp năng lượng cho cơ thể. Thiamine có liên quan đến nhiều chức năng của cơ thể bao gồm hệ thần kinh, tim và cơ bắp. Nó cũng quan trọng trong dòng chảy của chất điện giải vào và ra khỏi tế bào thần kinh và cơ, quá trình enzyme và chuyển hóa carbohydrate.

Thiamine được đặt tên là B1 vì đây là vitamin B phức tạp đầu tiên được phát hiện. Nó cũng là một trong những vitamin đầu tiên của bất kỳ loại nào từng được phân loại.

Tác dụng của vitamin B1

Thiamin (vitamin B1) được sử dụng để ngăn ngừa hoặc điều trị lượng vitamin B1 thấp ở những người không có đủ vitamin từ chế độ ăn uống của họ. Hầu hết những người ăn chế độ ăn bình thường không cần thêm vitamin B1. Tuy nhiên, một số điều kiện (như nghiện rượu, xơ gan, các vấn đề về dạ dày, ruột) có thể gây ra mức độ vitamin B1 thấp. Vitamin B1 đóng vai trò quan trọng trong cơ thể. Nó là cần thiết để duy trì sức khỏe của các dây thần kinh và tim. Hàm lượng vitamin B1 thấp có thể gây suy tim và các vấn đề về tinh thần, thần kinh.

Bên cạnh đó, thiamin kết hợp với một số chất bổ sung vitamin khác có thể làm giảm khả năng phát triển đục thủy tinh thể.

Vitamin B1 (Thiamine) đóng vai trò quan trọng trong việc giúp ngăn ngừa các biến chứng trên hệ thần kinh, não, cơ, tim, dạ dày và ruột. Cơ thể cần B1 để:

• Phá vỡ các phân tử carbohydrate (đường) từ thực phẩm, giúp chuyển hóa các chất dinh dưỡng thành năng lượng.
• Sản xuất các chất dẫn truyền thần kinh.
• Sản xuất acid béo.
• Tổng hợp một số hormone.
• Ngăn ngừa các bệnh như tê phù beriberi, các rối loạn về tim và thần kinh.
• Thiamin cũng được sử dụng cho các vấn đề tiêu hóa bao gồm: kém ăn, viêm loét đại tràng và tiêu chảy liên tục.

Cách sử dụng liều lượng với vitamin B1

Uống vitamin B1 thiamin từ 1 đến 3 lần mỗi ngày. Thực hiện theo tất cả các hướng dẫn trên gói sản phẩm, hoặc thực hiện theo chỉ dẫn của bác sĩ. Nếu bạn không chắc chắn về bất kỳ thông tin nào, hãy tham khảo ý kiến ​​bác sĩ hoặc dược sĩ trước khi dùng.

Liều dùng dựa trên tình trạng sức khỏe của bạn và đáp ứng của vitamin với điều trị. Sử dụng vitamin B1 thường xuyên để có được lợi ích cao nhất từ ​​nó. Để giúp bạn nhớ sử dụng hàng ngày thì bạn nên dùng nó vào cùng một thời điểm mỗi ngày.

Đối với vitamin B1 dạng uống

Tình trạng thiếu vitamin B1: 5-30 mg mỗi ngày, một liều duy nhất hoặc chia làm nhiều lần trong một tháng. Liều điển hình cho sự thiếu hụt nghiêm trọng vitamin B1 có thể lên đến 300 mg mỗi ngày.

Để giảm nguy cơ bị đục thủy tinh thể: Chế độ ăn uống hàng ngày khoảng 10 mg thiamin.

Đối với tổn thương thận ở những người mắc bệnh đái tháo đường (bệnh thận do đái tháo đường): 100 mg thiamin ba lần mỗi ngày trong 3 tháng.

Đối với đau bụng kinh: 100 mg thiamin, sử dụng riêng lẻ hoặc dùng cùng với 500 mg dầu cá, được sử dụng hàng ngày trong tối đa 90 ngày.

Vitamin B1 là một chất bổ sung vào chế độ ăn uống ở người lớn nên thường được sử dụng 1-2 mg mỗi ngày. Lượng vitamin B1 trong chế độ ăn khuyến nghị hàng ngày (RDA) là:

+ Trẻ sơ sinh 0 – 6 tháng: 0,2 mg vitamin B1;

+ Trẻ sơ sinh 7 – 12 tháng: 0,3 mg vitamin B1;

+ Trẻ em 1-3 tuổi: 0,5 mg vitamin B1;

+ Trẻ em 4-8 tuổi: 0,6 mg vitamin B1;

+ Bé trai 9-13 tuổi: 0,9 mg vitamin B1;

+ Nam giới từ 14 tuổi trở lên: 1,2 mg vitamin B1;

+ Trẻ em gái 9-13 tuổi: 0,9 mg vitamin B1;

+ Phụ nữ 14-18 tuổi: 1 mg vitamin B1;

+ Phụ nữ trên 18 tuổi:1,1 mg vitamin B1;

+ Phụ nữ có thai: 1,4 mg vitamin B1;

+ Phụ nữ cho con bú: 1,5 mg vitamin B1.

Tác dụng phụ khi sử dụng vitamin B1

Một chế độ ăn uống lành mạnh và đa dạng sẽ cung cấp cho hầu hết mọi người đủ thiamin. Tuy nhiên, đối với những người đã phẫu thuật, có các tình trạng như HIV/AIDS, nghiện rượu mãn tính hoặc sử dụng một số loại thuốc, có thể cần bổ sung thiamin. Thiamin nói chung là khá an toàn.

Khi được sử dụng như một chất bổ sung uống với liều lượng thích hợp, thiamin hiếm khi gây ra phản ứng da. Hiện tại không có bằng chứng cho thấy thiamin tương tác với các loại thuốc khác. Tuy nhiên, thường xuyên nhai hạt cau (trầu) hoặc thường xuyên ăn cá sống hoặc động vật có vỏ có thể góp phần vào việc thiếu thiamin.

Dấu hiệu và Triệu chứng của Thiếu Vitamin B1

Vitamin B1 tham gia vào rất nhiều quá trình quan trọng trong cơ thể, đảm bảo cho hoạt động sống cũng như sự tăng trưởng, phát triển. Vì thế thiếu Vitamin B1 có nhiều dấu hiệu nhận biết như sau:

Cơ thể mệt mỏi: Tình trạng thiếu hụt Vitamin B1 khiến cơ thể mệt mỏi từ từ (giảm năng lượng nhẹ ) hoặc đột ngột (kiệt sức quá mức) tùy theo mức độ thiếu hụt. Đây không phải là dấu hiệu thiếu Vitamin B1 đặc trưng bởi có rất nhiều nguyên nhân có thể gây ra tình trạng này.

Vitamin B1 tham gia vào chuyển hóa carbohydrate, protein, chất béo,… thành ATP - phân tử mang năng lượng cho các tế bào. Vì thế thiếu hụt Vitamin B1 khiến quá trình chuyển hóa rối loạn, tế bào không được cung cấp đủ năng lượng dẫn đến mệt mỏi, mất sức.

Chán ăn: Thiếu Vitamin B1 thường gây ra tình trạng chán ăn bởi vi chất này tham gia vào việc điều hòa cảm giác no báo lên trung tâm bão hòa của con người. Tình trạng này rất nguy hiểm, cơ thể cảm thấy no ngay cả khi không ăn thời gian dài, dẫn đến thiếu hụt dinh dưỡng, kiệt sức.

Tinh thần bất ổn: Tình trạng tinh thần bất ổn, thường xuyên cáu kỉnh, kích động, buồn bã hoặc thất vọng là một trong những dấu hiệu đầu tiên khi cơ thể thiếu hụt Vitamin B1. Mức độ thiếu hụt Vitamin B1 càng nặng, càng kéo dài thì triệu chứng tinh thần này càng nặng.

Ảnh hưởng đến khả năng phản xạ: Thiếu hụt Vitamin B1 cũng ảnh hưởng đến hoạt động của các dây thần kinh vận động, ảnh hưởng đến khả năng phản xạ. Thường gặp là tình trạng giảm hoặc không có phản xạ gân xương ở gân cơ nhị đầu, gân cơ tứ đầu đùi, gân gót,… Khi tình trạng này kéo dài, nó sẽ ảnh hưởng đến khả năng vận động của bạn.

Yếu cơ: Yếu cơ là tình trạng rất phổ biến, vì thế rất khó để xác định nguyên nhân do thiếu hụt Vitamin B1 hay các rối loạn bệnh lý khác. Song dấu hiệu này vẫn có giá trị đánh giá khi kết hợp cùng nhiều triệu chứng khác. Thiếu hụt Vitamin B1 thường gây yếu cơ kéo dài không rõ nguyên nhân.

Giảm thị lực: Thiếu Thiamin là một trong những nguyên nhân gây giảm thị lực kèm theo cảm giác sưng đau, khó chịu trong mắt. Nếu không bổ sung Thiamin và điều trị triệu chứng kịp thời, người bệnh có thể bị mù hoàn toàn. Với các trường hợp này, nếu phát hiện sớm nguyên nhân do thiếu hụt Vitamin B1 thì việc bổ sung có thể cải thiện đáng kể tình trạng này.

Khó thở: Vitamin B1 tham gia vào nhiều quá trình hoạt động của tim, vì thế thiếu Vitamin B1 sẽ dẫn đến suy giảm chức năng tim với triệu chứng khó thở. Triệu chứng này sẽ nặng hơn khi làm việc gắng sức. Nếu bệnh tiến triển, bệnh nhân có thể đối mặt với bệnh suy tim, giảm bơm máu, tích tụ chất lỏng trong phổi,…

Giảm nhận thức: Tình trạng này thường xảy ra ở những người hấp thu kém hoặc không hấp thu được Vitamin B1, khiến ý thức suy giảm, bệnh nhân mê sảng, giảm hoặc mất khả năng tập trung. Đây cũng có thể là dấu hiệu của  hội chứng thần kinh do thiếu Vitamin B1 gây ra là Wernicke-Korsakoff.

Thay đổi nhịp tim: Nhịp tim là thước đo đơn giản để đánh giá tình trạng sức khỏe của tim, nó bị ảnh hưởng bởi nhiều yếu tố, trong đó có thiếu hụt Vitamin B1. Thực tế, thiếu Thiamine thường khiến nhịp tim chậm hơn bình thường, từ đó gây tăng cảm giác mệt mỏi, chóng mặt, nguy cơ ngất xỉu cao.

Cảm giác tê đau ở chân và cánh tay: Triệu chứng dị cảm thường gây ra cảm giác châm chích, nóng rát, ngứa ran bất thường như bị kim châm ở các chi trên. Nguyên nhân do dây thần kinh ngoại biên đến các cơ quan này gặp tổn thương.

Nguyên nhân thiếu Vitamin B1?

Thiếu hụt Vitamin B1 do chế độ ăn không cung cấp đủ rất hiếm khi xảy ra, đặc biệt là ở các nước kém phát triển. Tình trạng này chủ yếu gặp ở những người đang gặp phải tình trạng hoặc bệnh lý gây giảm hấp thu Vitamin B1 như:

- Nghiện rượu.

- Người có bệnh lý về gan.

- Người đang sử dụng thuốc điều trị hoặc rối loạn chuyển hóa làm giảm hấp thu Vitamin B1.

- Tập thể dục hoặc vận động quá mức khiến cơ thể dùng nhiều Vitamin B1 nhưng chế độ ăn không cung cấp đủ.

- Bệnh tiểu đường hoặc dùng thuốc lợi tiểu làm tăng đào thải Vitamin B1.

- Phụ nữ mang thai có nhu cầu Vitamin B1 nói riêng và các loại Vitamin nhóm B nói chung tăng cao nhưng chế độ ăn không cung cấp đủ.

- Tiêu thụ nhiều loại thực phẩm làm giảm khả năng hấp thu Vitamin B1 như: trà, hải sản sống, cà phê,…

Những ai có nguy cơ thiếu B1?

Những người có chế độ ăn uống kém, mắc bệnh ung thư , “ ốm nghén ” trong thời kỳ mang thai, phẫu thuật giảm cân và chạy thận nhân tạo có nguy cơ bị thiếu thiamin.

Những người thường xuyên uống rượu quá mức có thể bị thiếu hụt, vì họ có thể không hấp thụ thiamin từ thức ăn của họ.

Hội chứng Wernicke-Korsakoff là một rối loạn ảnh hưởng đến những người nghiện rượu mãn tính . Nó có liên quan đến việc thiếu thiamin và có thể gây tử vong nếu không được điều trị.

Những người mắc hội chứng Wernicke-Korsakoff và những người đang cai rượu có thể được tiêm thiamin để giúp họ phục hồi.

Các bệnh khác, chẳng hạn như HIV , có thể làm giảm sự hấp thụ các chất dinh dưỡng, và điều này có thể dẫn đến sự thiếu hụt vitamin B1.

Đối tượng sử dụng vitamin B1

+ HIV/AIDS.

+ Đái tháo đường.

+ Bệnh về tim như suy tim.

+ Nghiện rượu.

+ Lão hóa.

+ Các bệnh tổn thương não như hội chứng tiểu não.

+ Lở loét.

+ Có vấn đề về thị lực như bệnh tăng nhãn áp và đục thủy tinh thể.

Xử lý trường hợp qúa liều vitamin B1 

Hiện vẫn chưa đủ bằng chứng về những ảnh hưởng có thể có của việc bổ sung vitamin B1 liều cao mỗi ngày. Tuy nhiên các bác sĩ vẫn khuyến cáo: Bạn nên bổ sung vitamin B1 thông qua một chế độ ăn uống lành mạnh, đa dạng và cân bằng. Nếu bạn dùng chất bổ sung, đừng dùng quá nhiều vì điều này có thể gây hại. Uống 100 mg chất bổ sung vitamin B1 hoặc ít hơn trong một ngày dường như không gây ra tác hại nào.

Tất cả các mô của cơ thể cần vitamin B1 để hoạt động bình thường. Bài viết trên đã trả lời cho câu hỏi “Vitamin B1 có tác dụng gì?” một cách rõ ràng. Từ đó, chúng ta có thêm kiến thức để chăm sóc và cải thiện sức khỏe của bản thân và gia đình mình hơn

Thực phẩm giàu vitamin B1

Một số loại thực phẩm chứa nhiều thiamine ( vitamin B1) như:

• Cá hồi: Cá hồi chứa nhiều riboflavin, niacin, B6 và B12, cũng như một nguồn thiamine và axit pantothenic tốt. Ngoài ra, nó ít thủy ngân và nhiều chất béo và protein
• Rau xanh: Một số loại rau xanh nổi bật với hàm lượng folate (B9) của chúng. Đây là một trong những nguồn thực vật cao nhất của folate (B9), trong rau xanh cũng chứa nhiều thiamine ( vitamin B1)
• Gan và các loại nội tạng: Thịt nội tạng - đặc biệt là gan - có nhiều vitamin B nhất.
• Trứng: Một quả trứng lớn chứa 33% biotin được phân phối giữa lòng đỏ và lòng trắng. Trên thực tế, trứng là một trong những nguồn biotin hàng đầu - chỉ có gan chứa nhiều hơn. Bên cạnh đó, trứng cũng là nguồn thực phẩm giàu thiamin.

• Sữa: Sữa và các sản phẩm từ sữa khác đóng gói khoảng một phần ba nhu cầu riboflavin hàng ngày của bạn chỉ trong 1 cốc (240 ml). Sữa cũng là một nguồn B12 hấp thụ tốt. Bên cạnh đó, các nghiên cứu cũng chỉ ra rằng thiamine có trong sữa.
• Thịt bò: Thịt bò có thể đóng góp lớn cho lượng vitamin B của bạn.
• Các loại cây họ đậu: Hầu hết các loại đậu - như đậu pinto, đậu đen và đậu lăng - đều có nhiều folate, một loại vitamin B quan trọng như vitamin B1 để giảm nguy cơ dị tật bẩm sinh.
• Gà: thịt gà cũng là một trong những loại thực phẩm chứa nhiều thiamine
• Ngũ cốc: Ngũ cốc ăn sáng thường có thêm thiamin, riboflavin, niacin, axit folic, B6 và B12.
• Hạt hướng dương: Hạt hướng dương là một trong những nguồn thực vật chứa nhiều axit pantothenic ( B5), một loại vitamin B chỉ được tìm thấy với một lượng nhỏ trong hầu hết các loại thực phẩm. Bên cạnh đó, đây cũng là nguồn thực phẩm giàu thiamine ( vitamin B1).
• Men bia và men dinh dưỡng: mọi người sử dụng chúng để tăng hương vị và thành phần dinh dưỡng của các món ăn. Những nấm men này tự nhiên chứa vitamin B và thường được tăng cường cùng với chúng - đặc biệt là men dinh dưỡng.

Bảo quản vitamin B1 như thế nào?

+ Tránh xa tầm tay của trẻ nhỏ và thú nuôi trong nhà.

+ Bảo quản pyridoxin ở chỗ khô ráo thoáng mát. Không để tiếp xúc trực tiếp ánh sáng hoặc nơi bị ẩm ướt.

+ Nhiệt độ bảo quản pyridoxin tốt nhất nên là < 25 độ C.